-
1 manus
I ūs f.1) рука, у животных передняя нога или лапа (dextra C; sinistra Nep или laeva C); тж. кисть руки ( comprimere in pugnum manum Q)in alicujus manibus mori C — умереть у кого-л. на рукахmanu aliquem ducere V, C — вести кого-л. за рукуmanūs dare (dedere) Pl, C, Cs, V etc. — позволить надеть на себя оковы, перен. сдаться, изъявить покорность, признать себя побеждённым, но тж. Q оказать помощьin manibus habere — ценить, любить ( aliquem C) или обрабатывать, создавать, работать (над), сочинять (librum, orationem, opus C)in manibus esse H — быть распространённым, общеизвестным, широко читаемым ( oratio in manibus est C); тж. быть налицо ( occasip in manibus est L) или быть в работе ( liber mihi in manibus est C)ad manum esse Sen или prae manu (prae manibus) esse Pl, Ter, Ap etc. — быть под рукой, наготовеnihil ad manum erat Pt — (у нас) не было ничего («ни гроша»)alicui manum adire погов. Pl — надуть кого-л.manibus pedibus(que) погов. Ter — всеми средствами или изо всех силper manūs Cs — из рук в руки, тж. из поколения в поколение ( religiones tradere L)manum (manūs) conferre L etc. (conserere L) — вступить в рукопашный бой (см. тж. 3.)sub manum Su — без труда, легкоplenā manu C etc. — полной горстью, т. е. щедро, не жалеяbrevi manu Dig — безотлагательно, немедленноlongā manu Dig — медлительно, вяло2)а) сила, мощь, храбрость (manu urbes capĕre Sl; manu superare aliquem C)б) pl. деяния, подвиги ( manus alicujus St)manu fortis Nep (promptus Sl) — отважный, храбрый3) рукопашный бой, схватка, борьбаad manum (in manūs) venire L etc. (accedere C etc.) — завязать рукопашный бойaequā manu Sl (aequis manibus L, T) — без чьего-л. перевеса (в бою)4) насилие, сила (manu ulcisci aliquid C)per manūs Sl — с применением силы, насильственноmanum afferre VP и ferre manum Lcn — идти войной, нападатьsibi manūs offerre Plancius ap. C — наложить на себя руки5) властьin alicujus manūs (manum) venire (incĭdĕre) C etc. — подпасть под чью-л. властьaliquid in manu alicujus ponĕre C, T — предоставить что-л. в чьё-л. распоряжение (отдать что-л. во власть кому-л.)manum ad aliquid expedītam habere Nep — иметь полную возможность для чего-л.6) работа, труд, деятельность ( sine labōre et manu C)manum ultimam (summam или extrēmam) imponĕre alicui rei V, O, Sen etc. — завершить (закончить, доделать) что-л.manu — человеческой рукой, искусственно (portus manu factus C; urbs manu munitissima C)morbi, quos manu fecimus Sen — болезни, которые мы сами себе причинили7) искусстве или произведение искусства ( artificum manūs mirari V)8) почерк, рука ( alicujus manum imitari C)9)а) группа, отряд, кучка, горсть (militum Nep; hostium Sl)б) банда, шайка ( praedonum C)10) хобот (elephanti C, QC)11) абордажный крюк (m. ferrea Cs, L)12) сторона ( ad hanc manum Ter)15) бросок (при игре в кости), ход SuII mānus, a, um арх.добрый, добросердечный Vr, Macr -
2 manus
1) рука (1. 10 D. 28, 1. 1. 26 § 1 D. 20, 1);cavere testamento (1. 37 § 6 D. 32);
declarare (1. 29 D. 26, 2. 1. 6 § 2 D. 29, 7. 1. 15 pr. D. 48, 10. 1. 2. 4 C. 9, 23. 1. 1 eod. 1. 8 § 6 D. 37, 4);
adimere libertatem (1. 6 § 2 D. 48, 10); тк. собственноручное письмо: manum emittere (см. s. 2);
debere (1. 1 C. 12, 41); сдеданный руками человеческими, прот. naturalis (1. 28 D. 8, 2. 1. 20 § 1 D. 8, 3. 1. 1 § 1. 1. 2 § 5. 6 D. 39, 3. 1. 1 § 8 D. 43, 12); рукоделие, manus pretium, цена ручной работы (1. 13 § 1 D. 50, 16);
manupretium, плата за работу (1. 30 § 3 D. 19, 2);
ad manum non habere pecuniam, nummos, не иметь под рукой (1. 27 D. 13, 7. 1. 19 § 5 D. 16, 1);
manu longa tradita res (1. 79 D. 46, 3);
brevi m. acceptum (1. 43 § 1 D. 23, 3);
manum iniicere, manus iniectio (см.);
manus iniectio esto (L. XII. tab. III. 2);
manum endo iacito (tab. I. 2);
manum conserunt (tab. VI. 5);
manu fustive si os fregit (tab. VIII. 3);
sibi manum depellere (Gai. IV. 24. 25. 1. 13 § 4 D. 5, 3. 1. 15 § 7 D. 42, 1. 1. 14 § 1 D. 11, 7. 1. 3 C. 9, 27);
manus inferre (см. s. 4);
obiicere (1. 5 C. 10, 1. 1. 1 § 1 D. 2, 10. 1. 1 § 12 D. 43, 16);
ad manus aut ad ferrum venire, вступать в рукопашный бой (1. 11 § 2 D. 48, 19);
manu armata aggredi (1. 3 § 7 D. 47, 12);
manu capi ab hostibus (1. 4 § 3 D. 1, 5);
2) драка, насилие, manu damnum (iniuriam) dare (1. 29 § 2. 1. 37 pr. D. 9, 2);ager manucaptus (1. 16 D. 41, 1. 1. 21 C. 6, 2).
3) отряд воинов, роma, adhibita manus per vim aedificare in solo alieno (1. 9 pr. D. 4, 2. 1. 6 pr. D. 48, 13. 1. 3 pr. D. 43, 4. cf. 1. 68 D. 6, 1);iniuria, quae manu fit (1. 5 pr. D. 47, 10); отсюда символическое действие для укрепления напр. устного заявления, per manum i. e. lapilli iactum, prohibere (1. 5 § 10 D. 39, 1. cf. 1. 50 D. 41, 1. 1. 20 § 1 D. 43, 24).
4) власть мужа над женой, по древн. рим. праву, in manum convenire, convent o;corrpere accusatos (1. 2 C. 9, 39).
in m. recipere, in manu habere uxorem.;
5) власть господина или отца над рабами или детьми;in manu (viri) esse (Gai. 1. 49. 108-113. 115 b 136. 137. 142. 148. 150. 159. II. 86. 90. 96. 98. 139. 159. III. 3. 14. 24. 84. 114, 163 192. IV. 80).
in patr. pot.напр. manui et potestati suppositum esse;
6) произвол (1. 2 § 1 D. 1, 2).de manu missio (1. 4 D. 1, 1. § 6 I. 1, 12, 1. 6 C. 8, 49. 1. 1 § 2 C. 7, 40).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > manus
См. также в других словарях:
БРАК — • Matrimonium. I. У греков (γάμος). 1. Цель Б. у греков была иметь законное потомство и удовлетворить таким образом тройной обязанности: относительно богов, которым должны были быть оставлены слуги (Plat. legg. 6, p. 773, Ε),… … Реальный словарь классических древностей
main — Main, f. monosyl. Manus. l Espagnol et l Italien le disent de mesmes, Mano. La main dextre, Dextera, vel Dextra. La main senestre ou gauche, Laeua, Sinistra. Main chargée et pleine de quelque chose, Grauis manus. La main est toute engourdie et… … Thresor de la langue françoyse
OSCULUM — res sacra, utpote quâ quasi Anima, quâ nihil nobis pretiosius, transfunditur. Proin eius usque adeo religiosi fuêre Veteres, Romani inprimis, ut cuiquam temere Osculum dare nefas esset, nec Sponso quidem, nihil semel tantum liceret,… … Hofmann J. Lexicon universale
Liste de locutions latines — Cet article contient une liste de locutions latines présentée par ordre alphabétique. Pour des explications morphologiques et linguistiques générales, consulter l article : Expression latine. Sommaire A B … … Wikipédia en Français
PALLIUM — I. PALLIUM Veteribus in genere omne vestimenti genus significavit, quam apertum, tam clausum, ut etiam Toga Pallio rotundum dicatur Isidoro; Abusive pro Palliolo quoque sumi fuisse folitum supra vidimus: Proprie vero ac fimpliciter communique… … Hofmann J. Lexicon universale
MAIN — La main, organe de préhension et récepteur sensitif important, est l’apanage des Primates et de l’homme. En vérité, la main humaine possède une signification particulière, car elle se trouve à l’extrémité du membre supérieur qui est libéré des… … Encyclopédie Universelle
Bis repetita placent — Liste des locutions latines Voir « Locutions latines … Wikipédia en Français
De jure — Liste des locutions latines Voir « Locutions latines … Wikipédia en Français
Ex officio — Liste des locutions latines Voir « Locutions latines … Wikipédia en Français
Felix culpa — Liste des locutions latines Voir « Locutions latines … Wikipédia en Français
Hic et nunc — Liste des locutions latines Voir « Locutions latines … Wikipédia en Français